“Inspirerend om te zien hoe ze het in andere gemeenten aanpakken”
De tienduizend stappen die geadviseerd worden voor je dagelijkse portie beweging, hebben de deelnemers aan de jubileumexcursie ‘Stadswijken, toen, nu en straks’ zéker gehaald. Op 11 april 2019 gingen zij met het Gelders Genootschap op pad, om te zien hoe je de schoonheid van het verleden en heden met elkaar verbindt in oude en nieuwe stadswijken. En hoe je met inwoners slim stappen zet richting een schone toekomst.
Een kleine dertig raadsleden, ambtenaren en bestuurders uit onder meer gemeenten Aalten, Dieren, Zevenaar, Tiel, Berkelland, Lochem, Epe, Elburg, Harderwijk, Lingewaard, Apeldoorn en Zutphen stapten ’s ochtends op 11 april 2019 horecagelegenheid Het Koelhuis in de Zutphense wijk Noorderhaven binnen, klaar voor een dagje inspiratie. Op naar de tweede excursie in het kader van het 100 jaar Gelders Genootschap.
Met lezingen en rondleidingen van stadsarcheoloog Michel Groothedde en projectleider Noorderhaven Peter Kelder van gemeente Zutphen en stedenbouwkundige Henry Huiskamp en wijkregisseur Marjolein Tillema van gemeente Apeldoorn, werd het een leerzame dag.
Actuele vraagstukken
Excursiedeelnemers herkenden veel in de thema’s die werden belicht. Die spelen immers in vrijwel elke Gelderse gemeente. Hoe combineer je energietransitie met behoud van cultureel erfgoed? Hoe ga je om met de uitdaging van behoud van cultuurhistorie versus bouwopgaven? Hoe bouw je gevarieerd, betaalbaar en ‘mooi’? Hoe richt je de openbare ruimte zo in dat iederéén de kwaliteit ervan ervaart?
“Ik was het eerste burgerlid ooit van een commissie welstand”, vertelt raadslid Dorien Riswick uit Zevenaar. “Belangrijk, want die kijken toch weer heel anders.” Als raadslid heeft zij nog steeds ‘omgeving’ in portefeuille, vandaar dat zij graag wil bijblijven en intekende op deze excursie.
Oud en nieuw Zutphen
In de ochtend maakten de excursiedeelnemers kennis met een 750-jaar oude ‘geplande’ stad – de wijk Nieuwstad bij Zutphen – en het gerevitaliseerde gebied De Mars. Dat is getransformeerd in het nieuwe Zutphense Noorderhaven, met hippe woningen, appartementen en industrieel erfgoed, zoals horecapand Het Koelhuis. De presentaties op het scherm gingen al struinend door oud en nieuw Zutphen volop leven.
“Inspirerend om te zien hoe Zutphen de historie zichtbaar houdt voor inwoners”, vindt adviseur Niels Veeling van gemeente Aalten, terwijl hij uit de tunnel loopt waar voor de aanleg een 17e eeuwse aak werd gevonden. Om dit verhaal te bewaren voor de collectieve herinnering, krijgt het nieuwe stadspark in Noorderhaven straks een speciaal ‘platbodem-kunstwerk’. In Aalten is om zo’n zelfde reden een oud karrenspoor teruggebracht in het straatpatroon in het centrum, vertelt Niels. Hij wordt vandaag bevestigd in zijn idee dat er volop kansen zijn om in de openbare ruimte nog meer verbinding te maken met de verhalen van vroeger.
In het nieuw ontwikkelde Noorderhaven bouwden niet alleen de ontwikkelaar en woningcorporatie, maar maakten bewoners ook zelf hun eigen hofje. Hoe houd je als gemeente met al die spelers dan regie op het eindresultaat? Het vooraf gemaakte kwaliteitsplan – waarbij ook architect en adviseur Hans Pietersma van het Gelders Genootschap steeds betrokken was - hielp de gemeente om zicht te houden op de totale bouwkwaliteit, vertelt projectleider Peter Kelder.
Apeldoornse variatie
In de middag ging het per bus richting Apeldoorn om daar wandelend drie stadswijken te ontdekken: Kerschoten, De Parken en De Metaalbuurt. De eerste wordt als één van de fraaiste wederopbouwwijken in Nederland zorgvuldig gerestaureerd. De wijk is groen, heeft veel variatie in woningbouw en een doordachte, ruim opgezette structuur. De tweede is een villapark waarin structuren van oude landgoederen mooi werden geïntegreerd. En de Metaalbuurt werd als sociale tuinwijk deels gerestaureerd en deels voorzien van nieuwbouw.
Extra bijzonder: Kerschoten gaat voor duurzaam. Kerschoten Energieneutraal wil samen met bewoners energie besparen en opwekken, de wijk duurzamer maken en woonlasten omlaag brengen. En dat mét behoud van de kwaliteit van de naoorlogse wijk. Woningen worden er in stijl opgeknapt en oude kleuren keren terug op deuren en gevels.
Leren van elkaar
Bewoners, organisaties en gemeente wisten in Kerschoten samen enorme stappen op te schuiven richting een groener energielabel voor de wijk. De gemeente investeert onder meer in de openbare ruimte met allerlei klimaatadaptatiemaatregelen, corporaties en huiseigenaren zijn druk doende met isolatie en opwekking via zon of warmtepomp. Nu loopt een onderzoek naar een warmtenet. Raadslid Frans Schut van gemeente Lingewaard spreekt de aanpak aan, juist omdat zo intensief met bewoners wordt samengewerkt.
“Mooi om te zien hoe je zo’n oude wijk met oog voor cultuurhistorie kunt opknappen en tegelijk kunt werken aan verduurzaming”, vind raadslid Ria Leliveld uit Lochem. “Wij zijn in Lochem ook heel actief bezig met die energietransitie. Via zo’n excursie informeer je je zelf als raadslid eens op een heel andere manier dan door stukken lezen. Ik vind het belangrijk om ook te zíen hoe ze het in andere gemeenten aanpakken.”
Foto's: Erwin Zijlstra