Fotografie en tekst: Kees Jansen
Monumentenwacht Gelderland en Gelders Genootschap bekijken of ze samen een interieurwacht kunnen beginnen. Daarmee willen ze historische interieurs op de agenda van de overheid zetten en monumenteneigenaren bewust maken van de waarde van hun interieur. Of de interieurwacht er komt, hangt af van een pilot met een aantal projecten. Een daarvan is de inspectie van de Pauwenzaal van hotel ’s Gravenhof in Zutphen.
,,Is dat een vogel of een vlek?”, vraagt monumentenwachter Rob de Bruijn. Hij wijst op een donkere plek op het enorme doek dat de wanden van een van de stijlkamers van Hampshire Hotel ’s Gravenhof in Zutphen siert. Interieurdeskundige Lise Wolfert wil er net op ingaan als uit onverwachte hoek een antwoord komt. ,,Het is een bloedvlek”, zegt een oudere medewerker van het hotel lachend.
Hij heeft in elk geval half gelijk, want nadere inspectie van Wolfert leert dat het geen vogel is die op het doek is aangebracht. ,,Het lijkt er van een afstand wel een beetje op, maar het is duidelijk niet bedoeld”, zegt Wolfert. Een vlek, dus.
Op maat gemaakt
Volgens de hotelmedewerker is het doek lang geleden van een ander pand naar het huidige gebouw gebracht en daar op maat gemaakt. ,,Dat kun je in de hoeken zien. Het sluit niet echt mooi aan.” De man weet wel waar hij het over heeft, want zijn lezing wordt bevestigd door eerder onderzoek.
Wolfert en De Bruijn zijn in Zutphen om het interieur van de stijlkamer – vanwege enkele geschilderde pronkvogels ook wel Pauwenzaal genoemd- te beoordelen en vast te leggen. Ook adviseurs Martin van Bleek en Marlieke Damstra van Gelders Genootschap zijn aanwezig bij het veldwerk.
De inspectie in Zutphen is de tweede van vier proefprojecten. Eerder bekeken de experts al het interieur van een monumentaal pand in Tolkamer. Eigenaar Arnold Labohm van Hampshire Hotel ’s-Gravenhof verleende nu medewerking aan de pilot door de stijlkamer van het historische pand beschikbaar te stellen. ,,Daar zijn we heel blij mee”, zegt directeur Ernst van der Grijp van Monumentenwacht Gelderland.
,,Als Monumentenwacht zijn we al enkele jaren bezig om een interieurwacht van de grond te krijgen”, zegt Van der Grijp. ,,Dit in navolging van onze zuiderburen Noord-Brabant en Limburg.” Het idee lijkt nu eindelijk voet aan de grond te krijgen nu ook de provincie Gelderland het thema interieur heeft op genomen in het erfgoedbeleid 2021-2024.
Het grote doek in het Zutphens hotel is dè blikvanger van de stijlkamer. De schilderingen zijn daar waarschijnlijk in de tweede helft van de 18de eeuw aangebracht. Het pand zelf is veel ouder en deed vanaf 1568 dienst als weeshuis en woning. Bijna een eeuw later werd het verkocht en in 1733 ingrijpend verbouwd door Rudolph van Heeckeren. Uit die tijd stamt waarschijnlijk ook het doek.
Bastaard
Boven de schoorsteenmantel hangt ook nog een schilderij, dat nog iets ouder is. Het is volgens de datering in 1667 gemaakt door de Zutphense schilder Johan Leussinck. De man en vrouw op het doek zijn waarschijnlijk de toenmalige eigenaren: Gerhardt Bernardt von Perlitz en zijn vrouw Eleonora van Nassau. Die laatste is een onwettige dochter van Prins Maurits. Die leefde er in de 17de eeuw lekker op los en had een hele rits bastaardkinderen bij verschillende vrouwen.
Daar hebben de onderzoekers van het Gelders Genootschap en Monumentenwacht Gelderland vooralsnog geen boodschap aan. Ze beginnen met een kort gesprekje en bekijken dan de verschillende onderdelen van het interieur. Lise Wolfert en monumentenwachter Rob de Bruijn hebben zaklampen bij zich. Wolfert doet dit werk al in deeltijd voor Monumentenwacht Noord-Brabant en De Bruijn heeft interesse om zich ook met interieurinspecties bezig te houden. Daarom schrijft hij nauwkeurig op wat Wolfert en hij tegenkomen.
Waar zij zich bezig houden met onder andere het noteren van de details en staat van het aanwezige interieur, richten Marlieke Damstra en Martin van Bleek van het Gelders Genootschap zich op het bepalen van de historische waarde van het interieur. Die waarde drukken ze uit in drie kleuren: blauw, groen en geel. Blauw staat voor de hoogste waarde, groen is ‘positief’ en geel is neutraal.
Container
Het Gelders Genootschap is momenteel ook bezig om het interieur van 250 gebouwen in de Achterhoek in kaart te brengen. Marlieke Damstra: "Het enthousiasme en de bereidwilligheid van eigenaren om ons binnen te laten in hun huis, ervaren wij als erg bijzonder. Het project heeft als doel om een overzicht te creeeren van de waardevolle interieurs die nog in de projectgemeenten Aalten, Oost Gelre en Winterswijk aanwezig zijn. Met dit overzicht kunnen wij eigenaren ondersteunen bij de restauratie en ontwikkeling van hun interieur. In 2021 organiseren wij o.a. samen met de Monumentenwacht een cursusreeks over historische interieurs. Dit als vervolg op de cursusreeks die zij eerder al hebben ontwikkeld over onderhoud aan het exterieur."