21 december 2022
Tijdens de prijsuitreiking op 19 december zijn de winnaars bekend gemaakt. Walter Hamers, voorzitter van de jury en van het Gelders Genootschap, mocht namens de jury de juryprijs uitreiken aan de landgoederenzone Baakse Beek. Gedeputeerde Peter Kerris reikte de publieksprijs uit aan de Vlindertuin de Zindering in Tiel. Ze winnen elk een bedrag dat € 10.000 ze aan het project mogen besteden.
Vervolg curatorschap Gelders Genootschap 2023
Dit jaar krijgt de Gelderse Prijs voor Ruimtelijke Kwaliteit een bijzondere nieuwe invulling. In tegenstelling tot eerdere edities betekent de prijsuitreiking namelijk niet het einde. Het wordt voortgezet met een dialoogtraject waarbij Gelders Genootschap samen met de provincie een reeks bijeenkomsten gaat organiseren voor verschillende doelgroepen. De collectie van genomineerden en het thema ‘De kunst van het kiezen’ staan daarbij centraal.
Het doel van de bijeenkomsten is om samen in gesprek te gaan over ruimtelijke kwaliteit (of omgevingskwaliteit) en om van elkaar te leren. Begin volgend jaar wordt dit plan verder uitgewerkt. Het zal dan ook te volgen zijn in een e-magazine op www.geldersgenootschap.nl en op de provinciale website.
Wij voeren in 2023 graag het gesprek met u over omgevingskwaliteit en de kunst van het kiezen. Belangrijke thema’s bij de vele ruimtelijke en maatschappelijke opgaven die nu spelen.
Zie ook www.gelderland.nl/themas/omgevingsvisie/gprk2022
Een terugblik
Als curator stelden we een extern adviespanel samen, bestaande uit twee ontwerpers, vijf studenten en een leek. Het adviespanel nomineerde uit de 30 inzendingen 15 projecten die zich mochten presenteren tijdens de gebiedenparade op 25 november. De genomineerden vormden een fraaie collectie van uiteenlopende opgaven, uit verschillende delen van onze provincie. Aan de vakjury de schone taak om uit deze genomineerden een winnaar te kiezen.
De jury was als volgt samengesteld:
• Walter Hamers, voorzitter Jury en voorzitter van het bestuur van het Gelders Genootschap
• Peter Koelewijn, architect en stedenbouwkundige, adviseur ruimte en wonen
• Dorien de Wit, adviseur leefbaarheid, onder andere bij de commissie omgevingskwaliteit bij de gemeente Apeldoorn
• Jelle Hettema, adviseur erfgoed en ontwerp bij het College van Rijksadviseurs
• Sofia Opfer, schrijver en redacteur, gespecialiseerd in landschapsarchitectuur
De kunst van het kiezen
Het thema van deze negende editie van de Gelderse Prijs voor Ruimtelijke Kwaliteit is ‘De kunst van het kiezen’. Net als de rest van Nederland, staat Gelderland voor een aantal grote opgaven; energietransitie, landbouwtransitie, woningbouwopgave, stikstofcrisis, klimaatadaptatie en leefbaarheid in kleine kernen, om er een paar te noemen. Al deze uitdagingen vragen om ruimte, maar die ruimte is beperkt. Er moeten dus keuzes gemaakt worden. Om keuzes te maken heb je lef nodig en dat aas wat volgens de jury de 15 genomineerden aan elkaar verbond.
Top drie
Na de presentatie van de 15 genomineerde projecten tijdens de gebiedenparade, nam de jury even de tijd om alles te laten bezinken en een aantal projecten te bezoeken. Na anderhalve week kwamen de juryleden weer bij elkaar om de knoop door te hakken. Ze liepen alle projecten nog eens na en kwamen zo unaniem tot een top drie. Deze drie projecten onderscheiden zich volgens de jury van de andere twaalf genomineerden door onder andere de grote impact die ze hebben, de zorgvuldigheid van de uitvoering en iets moeilijk-definieerbaars als het ‘wow-effect’.
De top drie bestond uit de volgende projecten: Arnhem – Avenu 1895 (transformatie oude ambachtsschool en combinatie met zorgvuldige nieuwbouw), Bronckhorst – Landgoederenzone Baakse Beek (aanpak watersysteem met gebiedsgericht oog voor natuur, cultuurhistorie en landbouw), Tiel – Vlindertuin de Zindering (hoogwaardige participatietuin op een parkeergarage).
Winnaar
Uiteindelijk besloot de jury zich te richten op de complexiteit van de opgave. Wat dat betreft sloten Avenue 1895 en de Baakse Beek het beste aan op de criteria. Deze projecten gingen meerdere uitdagingen aan. De jury vond Avenue 1895 en de Baakse Beek eigenlijk van vergelijkbare ruimtelijke kwaliteit en besloot daarom te kiezen op basis van de meervoudigheid en actualiteit van de opgave. Ook de voorbeeldfunctie van het project voor vergelijkbare complexe opgaven was een belangrijk criterium om tot de uiteindelijke winnaar te komen. Na een gezonde discussie leidde dit tot de winnaar van de Gelderse Prijs voor Ruimtelijke Kwaliteit 2022: Landgoederenzone Baakse Beek.
Uit het juryrapport:
Met deze prijs wil de jury het signaal afgeven dat klimaatadaptatie van levensbelang is en dat ruimtelijke kwaliteit een heel geschikt perspectief is om opgaven rond klimaatadaptatie aan te pakken. We moeten niet alleen praten over problemen rond verdroging, maar ermee aan de slag gaan in samenwerking met alle belanghebbende partijen. Landgoederenzone Baakse Beek is hierdoor een inspirerend voorbeeldproject voor de andere waterschappen, landgoederen en agrariërs. De jury prijst het lef van het waterschap om deze cultuuromslag binnen de eigen organisatie aan te gaan. Dit moet de nodige discussies hebben opgeleverd. In dit project is te zien dat noodzaak en ruimtelijke kwaliteit hand in hand gaan en dat forse ambities realiseerbaar zijn als keuzes vertaald worden naar belanghebbenden. Onze provincie heeft grote opgaven die effect zullen hebben op de ruimtelijke kwaliteit en de schoonheid van stad en land. Dit project laat zien dat zo een grote opgave niet bedreigend is, maar juist tot meer kwaliteit leidt. Een voorbeeld, een rolmodel voor de aanpak van komende grote vraagstukken in onze provincie.
Download hier het hele jury rapport