20augustus 2019
Met de Omgevingswet in aantocht, zijn gemeenten volop bezig hun beleid, organisatie en processen hierop in te richten. Ook het Gelders Genootschap bezint zich op een herijking van de advisering ná 1 januari 2021, als de Omgevingswet een feit is. We proberen inzichtelijk te krijgen welke scenario’s straks denkbaar zijn. Daarbij spelen de volgende vragen:
- Wat verandert precies? Wat moet beslist geregeld zijn op 1/1/’21?
- Wat houdt de zgn. ‘bruidsschat’ (i.v.m. overgangsregelgeving) in?
- Welke keuzes kunnen gemeenten maken bij toekomstige advisering en hoe kan het Gelders Genootschap daarbij ondersteunen?
Bovenstaande vragen vormden het vertrekpunt voor een rondetafelgesprek met medewerkers van gemeenten en omgevingsdiensten op 4 juli jl., bij het Gelders Genootschap.
Vanuit het Gelders Genootschap (Maurice Bogie) werd inzicht gegeven in de actuele stand van zaken omtrent de Omgevingswet. De bestaande wettelijke plicht voor het benoemen van een welstandscommissie of stadsbouwmeester vervalt met ingang van de Omgevingswet. Anders dan voor welstandsbeleid is hier geen overgangsrecht - via de ‘Bruidsschat’ voor geregeld. Wil een gemeente per 1 januari ’21 nog advies kunnen inwinnen door een commissie – en dus ook een basis behouden om vergunningen te verlenen -, dan moet de gemeenteraad vóor die datum een nieuwe commissie hebben benoemd. Overigens verschijnt over het onderwerp Bruidsschat in september een nieuwe editie van Omgevingswijs. Zie voor eerdere edities: https://www.geldersgenootschap.nl/wat-wij-doen/omgevingswet.aspx
Vervolgens gaf Janos Boros de deelnemers inzicht in de wijze waarop gemeenten thans sturing geven aan ruimtelijke kwaliteit en hoe dat straks onder de Omgevingswet zou kunnen. Globaal komt het neer op drie sporen die gemeenten kunnen kiezen in de aanloop naar de Omgevingswet:
- Veiligstellen vergunningverlening en advisering
- Optimaliseren werkwijze
- Fundamentele herbezinning
De discussie met de deelnemers spitste zich toe op bovenstaande sporen, met daarnaast de vraag welke ideeën men (vooralsnog) heeft over de nieuwe opzet van een gemeentelijke advies-commissie na 1 januari 2021 en hoe deze te betrekken bij het regisseren en waarborgen van ruimtelijke kwaliteit. Ook kwam aan de orde hoe het Gelders Genootschap de gemeenten bij de diverse trajecten kan ondersteunen en welke verwachtingen gemeenten hierover hebben. In bijna alle gemeenten ligt de focus nu op het opstellen van een omgevingsvisie en het uitvoering geven aan de diverse implementatietrajecten. Dit heeft vooral een instrumenteel karakter en is minder gericht op een cultuurverandering en andere wijze van omgaan met initiatieven.
Het valt verder op dat ruimtelijke of omgevingskwaliteit bij de gemeenten nog niet hoog op de agenda staat in het traject naar de Omgevingswet. Dit ondanks het feit dat ‘goede omgevingskwaliteit’ naast een ‘veilige en gezonde leefomgeving’ éen van de hoofddoelen van deze wet is. Daaraan gekoppeld staat ook een bezinning op de toekomstige (commissie)advisering bij de gemeenten nog op een laag pitje. Alle reden dus om de urgentie van het tijdig benoemen van een ‘gemeentelijke adviescommissie’ prominent onder de aandacht te brengen.
Voor de deelnemers dus een ‘eye-opener’ dat in een relatief korte periode van minder dan één jaar het hele besluitvormingstraject rondom een nieuwe commissie moet zijn doorlopen, wil men
1 januari 2021 gereed zijn. Eensgezind lijken de deelnemers in hun streven om eerst veilig te stellen wat je al hebt. Zorg ervoor dat de advisering gewoon kan worden gecontinueerd. Daarna is er nog volop tijd om zich te bezinnen op de invulling van het begrip omgevingskwaliteit. Gemeenten willen ook graag van elkaar leren zodat niet iedereen het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Onderlinge afstemming – o.a. door dit soort bijeenkomsten – is dan welkom.
De bijeenkomst werd door iedereen als zeer nuttig ervaren. Alle reden om hier later dit jaar een vervolg aan te geven en meer gemeenten te betrekken. Begin 2020 kunnen gemeenten van het Gelders Genootschap een Handreiking tegemoet zien hoe om te kunnen gaan met toekomstige advisering.