15 januari 2019
Experts in duurzaamheid
Gelders Genootschap ging in gesprek met deze twee duurzaamheids-experts. Sinds een aantal maanden versterken zij de Commissies Ruimtelijke Kwaliteit vanuit hun expertise en ervaring. Een welkome aanvulling voor het Gelders Genootschap en de commissies! Duurzaamheid – en specifiek energietransitie - is immers niet meer weg te denken bij actuele vraagstukken rondom omgevingskwaliteit. En naar de toekomst zal dat belang alleen maar groter worden.
Wij zijn benieuwd hoe Amar en Mireille zelf hun rol zien en wat voor hen essentieel is bij vraagstukken rondom duurzaamheid. Hoe wordt duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel bij advisering over omgevingskwaliteit? En hoe krijgt het bij gemeenten structureel een plek op de ruimtelijke agenda?
Eerst even hun achtergrond geschetst. Amar woont in de – nog steeds – grootste ecologische wijk van Europa, EVA-Lanxmeer in Culemborg. Onlangs haalde hij nog de vakbladen met een zeer innovatief en uiteraard duurzaam dakontwerp voor zijn woning. Amar is opgeleid als architect gespecialiseerd in duurzaamheid en heeft dit daarna doorgezet bij de bureaus en organisaties waar hij heeft gewerkt. Thans is hij zelfstandig architect en adviseur (EcoEngineers).
Voor het Gelders Genootschap wordt Amar ingeschakeld bij de CRK’s van regio’s Rivierenland en Arnhem-Nijmegen.
Mireille woont in Klarenbeek, is eveneens opgeleid als architect, gespecialiseerd in Bio Inspired Innovation o.a. biomimicry, biophilia, biobased materialen en is nu werkzaam als zelfstandig architect te Klarenbeek. Zij is verbonden aan de CRK’s van Apeldoorn, regio Veluwe en regio Achterhoek.
Hoe nieuw is duurzaamheid?
Duurzaamheid in de bouwwereld is geen nieuw issue, denk aan de duurzaamheidslabels (BREEAM) etc. Rond 2010 was dat zeer actueel. Als je dat vergelijkt met de situatie nu, wat valt jullie dan op?
Is er sprake van een nieuwe duurzaamheids-revival of bouwen we gestaag voort op hetgeen al eerder is gestart?
Amar: “Je ziet dat de duurzaamheidslabels destijds een stuk technocratischer waren. Thema’s als hergebruik en circulariteit deden er nog niet echt toe. Daar zie ik nu wel een kentering in. Verder wordt er meer gelet op wooncomfort, in combinatie met technische aanpassingen.”
Duurzaamheid is meer dan energie
In een recent interview met de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, verwees Mireille naar duurzaamheid als breed vraagstuk: “niet alleen het energievraagstuk, het gaat ook om de circulariteit, de zonligging, aanpassing aan divers en toekomstig gebruik”. Wat zou zij suggereren om juist die brede benadering beter tussen de oren te krijgen?
“Probeer vooral een positieve boodschap richting burgers, bedrijven en overheden te brengen. Het moet een uitdaging zijn, iets moois om met duurzaamheid aan de gang te gaan. Zie het niet als een verplichting of iets puur instrumenteels. Het hoeft ook niet per se duurder te zijn dan niet-duurzame bouw. Denk ook in oplossingen en bekijk vraagstukken altijd integraal. Duurzaamheid wordt nog te vaak technocratisch benaderd. Men vergeet dat het ook om een gezonde omgeving gaat en wooncomfort. Duurzaamheid en comfort zijn juist met elkaar verbonden! Amar vult aan dat denken in termen van duurzaamheid betekent dat je veel meer naar de totale ruimtelijke keten moet kijken, waarbij uiteindelijk geen afval meer wordt geproduceerd, maar alle producten zelf waardevolle grondstoffen vormen. De wijk EVA-Lanxmeer is daar een mooi voorbeeld van. Er is gebouwd vanuit een circulaire gedachte en met natuurlijke, gezonde materialen. In dat verband verwijst hij ook naar het zgn. ‘sick-building syndrom’, waarbij gebouwen hoog scoren op isolatie etc. maar er te weinig wordt gekeken naar een gezonde en comfortabele woon- en werkomgeving. “Te lang is puur naar het middel gekeken, niet naar het doel”.
Duurzaamheid en de Omgevingswet
Duurzaamheid is een kernprincipe vanuit de Omgevingswet. Als je kijkt naar wat gemeenten allemaal in gang zetten om zich op deze wet voor te bereiden, hoe komt het onderwerp duurzaamheid dan uit de verf? Mireille ziet in de diverse omgevingsvisies (in de maak) nog weinig van het duurzaamheidsgedachtengoed terug. Mogelijk biedt participatie – een van de speerpunten van de Omgevingswet – wat meer houvast voor duurzaamheid. “Probeer mensen te triggeren om een stap verder te gaan. Stel je als beleidsmedewerker van een gemeente open voor nieuwe ideeën en denk niet primair instrumenteel. Een goed voorbeeld vormen de ‘tiny houses’, wellicht niet wenselijk voor een gemeentelijk ambtenaar, maar denk mee met initiatiefnemers die zo’n stap durven te zetten.”
Volgens Amar zijn de bedoelingen veelal goed, maar vergt het veel meer durf om ook daadwerkelijk de volgende stap te zetten. “Duurzaamheid moet meer een doel zijn, geïntegreerd in alle opgaves en plannen en minder een middel of bijzaak.”
Rol in commissies
Wat heeft duurzaamheid met ruimtelijke kwaliteit gemeen en wat is jullie rol in onze Commissies Omgevingskwaliteit / CRK’s? Volgens beide experts wordt hiermee in elk geval het signaal gegeven dat duurzaamheid alles te maken heeft met ruimtelijke kwaliteit. “Het is een onderwerp dat vanaf de start van een bouwinitiatief moet worden meegewogen.” Om dit te realiseren zitten Mireille en Amar ook met een duidelijke missie in de commissies. Het is volgens beiden essentieel dat mensen anders leren denken en kijken. Dat betekent telkens weer uitleggen, herhalen, maar vooral inspireren.
Dit om de duurzaamheidsgedachte structureel mee te nemen. Mireille: “Neem een voorbeeld aan de natuur, die is inherent effectief, niet efficiënt. Efficiency is een begrip bedacht door mensen: steeds meer, steeds sneller etc. Daar moeten we vanaf. Leer om vooral te kijken naar effecten. Dit vergt wel een forse gedragsverandering op alle fronten: overheden, bedrijven en burgers.”
Foto's: Amar Sjauw En Wa - Windhorst