9 maart 2021
Het Gelders Genootschap is momenteel in gesprek met alle adviesgemeenten, om te verkennen hoe de gemeentelijke adviescommissies onder de Omgevingswet gestalte kunnen krijgen. Vóór de Omgevingswet op 1 januari 2022 in werking treedt, moeten gemeenten een besluit nemen over deze commissies, omdat dit niet is meegenomen in de overgangsregelgeving. Juist om gemeenten hier keuzevrijheid in te bieden. Tevens moet er een verordening worden vastgesteld, waarin samenstelling, taken en werkwijze zijn geregeld. De in september vorig jaar verschenen VNG-modelverordening vormt een prima basis voor onze gemeenten om dit te regelen. Daarnaast maken we gebruik van een routekaart die het besluitvormingstraject voor gemeenten inzichtelijk maakt.
Inmiddels hebben we vanuit de kerngroep Omgevingswet met bijna driekwart van de gemeenten een (online) gesprek gevoerd. Hieruit valt af te leiden dat verreweg de meeste gemeenten aangeven te willen kiezen voor het actualiseren van de bestaande situatie. De tevredenheid over de huidige gang van zaken, onvoldoende duidelijkheid over het omgevingsplan nieuwe stijl, bestuurlijke keuzes en de hoge ambtelijke werkbelasting dragen vaak bij aan de keuze voor een beleidsneutrale koers. Dat betekent dat de huidige Commissies Ruimtelijke Kwaliteit en Erfgoedcommissies nagenoeg ongewijzigd worden voortgezet onder de Omgevingswet. Dat kan ook goed, omdat gemeenten in de afgelopen jaren veel werk hebben gemaakt van de verbreding van de commissie en integratie van disciplines. Wat dat betreft is al volop geanticipeerd op de principes van de Omgevingswet. Verder geldt alleen de wettelijke eis voor rijksmonumenten dat enkele (dus minimaal 2) deskundigen op het gebied van de monumentenzorg in de commissie worden opgenomen. Hierin is nu al vaak voorzien door de aanwezige deskundigheid in de Erfgoedcommissies. Een verschil met de huidige situatie is wel dat straks sprake is van één gemeentelijke adviescommissie, waaronder sub-commissies kunnen functioneren. Ook moet voor deze nieuwe commissie een verordening worden vastgesteld. Hiermee samenhangend is het raadzaam ook de erfgoedverordening te actualiseren, alhoewel daar meer tijd voor beschikbaar is vanwege de overgangsregelgeving. Op korte termijn verwachten we overigens een door de VNG uit te brengen model-verordening. Uiterlijk in december kunnen gemeenteraden dan een besluit nemen over commissie en verordening.
Actualiseren
Op korte termijn lijkt een actualisering een veel voorkomende keuze. En actualiseren hoeft ambities en innovaties niet in de weg te staan!
Een fundamentele herijking van de advisering – waar al gauw 10 maanden voor staan - komt voor de meeste gemeenten pas in beeld, als ze meer zicht hebben op de impact van de nieuwe werkwijze onder de Omgevingswet. Dan is de vaststelling van Omgevingsvisies in volle gang en zijn deels ook Omgevingsplannen in de maak. Dat heeft ongetwijfeld ook gevolgen voor de advisering, het beleid en de werkprocessen. Aan de hand van de routekaart kunnen we dit helder uitleggen.
Herijking: voorbeeld Apeldoorn
Hoewel er nog weinig gemeenten zijn die expliciet voor herijking kiezen, is de gemeente Apeldoorn een mooi voorbeeld van een gemeente die dit spoor inmiddels heeft afgerond. Apeldoorn is namelijk de eerste gemeente in Gelderland die de nieuwe gemeentelijke adviescommissie heeft vastgesteld, de Commissie Omgevingskwaliteit. Naast een herijking van de commissiestructuur, de benodigde expertises, de werkprocessen en de welstandsnota, wordt er ook nagedacht hoe de kwaliteit in prominente gebieden kan worden verhoogd.
Vervolg gesprekken en rol GG
We verwachten de reeks gesprekken in de periode maart-april af te ronden. Voor de meeste gemeenten vervult het GG de rol van klankbord. Enkele gemeenten hebben het GG gevraagd om ondersteuning bij het inzichtelijk maken van de opties, het actualiseren van de verordeningen en begeleiding van het traject. In veel erfgoedcommissies is een presentatie gegeven over de noodzakelijke acties ten behoeve van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten kunnen het GG vragen een dergelijke presentatie in de gemeentelijke commissies te verzorgen en vragen te beantwoorden.
Rond de zomer willen de meeste gemeenten dan gereed zijn voor het besluitvormingstraject.