13 juni 2019
Het monumentale Carolinapark te Dieren vormde een schitterend decor voor de start van de derde jubileumexcursie over ingenieurskunst. Zo’n veertig mensen hoorden op 23 mei alles over de schoonheid van infrastructuur. Ook daar bekommert het Gelders Genootschap zich al 100 jaar om! Zo werd op de jaarvergadering van 1928 al gesproken over de esthetiek van autosnelwegen en het behoud van fraaie bomenlanen. Onderwerpen die anno 2019 nog steeds actueel zijn. Ook in Doesburg was het genieten, onder meer van het project Beleef de Linies.
Carol van Eert, burgemeester van gemeente Rheden, Max Schurink, projectleider van de Provincie voor de Traverse Dieren en Jan Wabeke, specialist infrastructuur en ruimtelijke kwaliteit van het Gelders Genootschap, gingen in op de vraag: wat betekent schoonheid van ingenieurskunst? Ingenieurswerken bepalen de omgeving langdurig. Alleen daarom al is esthetische kwaliteit erg belangrijk. Je zou dus denken dat dit bij politieke besluitvorming over infra-projecten meespeelt, maar dit blijkt vaak niet het geval. Dan draait het vooral om mobiliteit en economie.
Staat een project in de steigers, dan is schoonheid wél een belangrijk aspect om alle partijen op één lijn te krijgen en te houden. En: constateerde het drietal: schoonheid is vooral het resultaat van goede samenwerking tussen verschillende vakdisciplines, overheden en marktpartijen. Om die schoonheid ook te realiseren heb je een lange adem nodig … En continuïteit van de inzet op schoonheid bij de opdrachtgever en de gemeente. Een kwaliteitsteam zorgt ervoor dat die kwaliteit ook op de agenda blijft.
Traverse Dieren
Karen Hoorn was en is als stedenbouwkundige van de gemeente Rheden van begin tot eind betrokken bij de Traverse Dieren. Ze lichtte het project toe en leidde de excursiedeelnemers rond in het projectgebied. Uiteindelijk heeft de totale stationsomgeving een update gekregen en herleeft het landgoed de Hof te Dieren. De stationsomgeving verbindt nu het historische villadorp aan de IJssel met het nieuwe Dieren aan de voet van de Veluwe. Dit wordt verbeeld door de nieuwe passerelle, die de perrons, de nieuwe parkeergarage en de beide stationspleinen verbindt. Ook wordt er een aantrekkelijke wandelroute gemaakt van de veerstoep aan de IJssel, via het horecaplein naar het vernieuwde perron van de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij. De oude Postweg over de Hof te Dieren is weer onderdeel geworden van de landgoedaanleg en functioneert als fietsverbinding tussen Ellecom en Dieren. De verkeersweg ligt nu langs de spoorlijn, enigszins verscholen in het glooiende landschap.
Schoonheid van ingenieurskunst in historisch perspectief
Daarna vertrok het gezelschap richting Doesburg, een oude vestingstad bij de monding van de Oude IJssel en de IJssel en gelegen aan een voormalige hoofdroute tussen Keulen en Holland. Ingenieurs spelen van oudsher een belangrijke rol bij de beheersing van het water en de verdediging van de stad. De vestingwerken van Doesburg speelden zelfs nog een rol in de koude oorlog van de jaren 50 als onderdeel van de IJssellinie.
Burgemeester Loes van der Meijs gaf aan dat de Doesburgers trots zijn op hun historie. Historische schoonheid trekt toeristen en dat is belangrijk voor de economie van de stad, maar er wordt ook volop gewoond in de historische stad. De vispassage in de monding van de Oude IJssel in de Gelderse IJssel is een bijzonder ingenieurswerk en werd recent opgeleverd.
De Linies beleven
Reinier Gerritsen, landschapsarchitect van Topia, gaf een toelichting op het project Beleef de Linies. De Linies zijn de vestingwerken, die in het begin van de achttiende eeuw zijn aangelegd naar ontwerp van Menno van Coehoorn. Dit zijn één van de best bewaarde vestingwerken van Nederland. De gemeente werkt aan het herstellen en beter beleefbaar maken van de Linies, met de door het Gelders Genootschap opgestelde cultuurhistorische analyse als een van de onderleggers.
Rob Verhoef van de Stichting Menno van Coehoorn leidde de excursiedeelnemers over de Linies en wees op historische relicten, zoals een eenmansbunker van de Duitse bezetter. Op de plek waar de provinciale weg de linies kruist zou hij graag een brug of een onderdoorgang willen zien voor voetgangers; een mooie opgave voor ingenieurs om hier iets toe te voegen aan de oude linies. Nu pakten we hier de bus naar het laatste stuk van de Hoge Linie, het fort Bretagne. Dit pas gerestaureerde deel van de linies is alleen met een gids toegankelijk – met dank aan Rob Verhoef konden de excursiedeelnemers naar binnen voor een bijzondere afsluiting.
Foto's: Erwin Zijlstra