24 september 2020
Op 31 augustus stuurde de Minister van OCW het rapport ‘Aanhoudend droog’ van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed naar de Tweede Kamer. Het rapport ging vergezeld van een beleidsbrief met haar reacties.
Het rapport is een inventariserend onderzoek naar de gevolgen van de aanhoudende droogte op de groene monumenten. De zomers van 2018 en 2019 waren de droogste sinds 1906 en ook 2020 behoort al tot de 5% droogste jaren. Als gevolg van de klimaatverandering zal deze ontwikkeling zich waarschijnlijk doorzetten.
Voldoende reden om een eerste onderzoek te doen naar deze problematiek. Naast de resultaten van het onderzoek bevat het rapport ook aanbevelingen voor de minister, de provincies, de waterschappen en gemeenten.
Het onderzoek van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed heeft aandacht voor de Erfgoedwet (omschrijving groene rijksmonumenten, instandhoudingsplicht) en de Waterwet (verdringingsreeks oppervlakte wateren). Ook heeft de Inspectie interviews gehouden met eigenaren van groene monumenten (waaronder De Wiersse) en beleidsmakers droogte van ministeries, provincies (waaronder Gelderland), Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen.
Een belangrijke conclusie is dat zowel op landelijk als provinciaal niveau het belang van groene monumenten niet altijd meteen wordt onderkend. In tijden van acute droogte nemen provincies en waterschappen in de zogenoemde regiotafels besluiten over de aanpak. Erfgoedambtenaren zijn daar in het algemeen niet bij betrokken.
Als gevolg van de droogte ondervinden eigenaren van groene monumenten onder meer schade aan monumentale bomen, karakteristieke beplanting. Dit heeft ook negatieve gevolgen voor onze historische landschappen. Het herstellen van de schade betekent onvoorziene kosten bij de instandhouding van de groene monumenten en ook is er sprake van mogelijke tegenstrijdige belangen.
Het rapport ‘Aanhoudend droog’ bevat daarom aanbevelingen aan de Minister van OCW om samen met de andere overheden structureel meer aandacht te geven aan de bescherming van groene rijksmonumenten in tijden van droogte. Ook bevat het rapport aanbevelingen aan de eigenaren van groene monumenten in de (beheer)plannen de aanpak van de droogte op te nemen en maatregelen te nemen om water langer vast te houden.
De minister heeft de aanbevelingen overgenomen en het rapport samen met haar beleidsreactie aangeboden aan de Tweede Kamer.
Voor het Gelders Genootschap is de reactie van de minister op twee aanbevelingen belangrijk:
Provincies
Zorg er samen met provinciale erfgoedambtenaren voor dat groene monumenten meegewogen worden bij de regionale beleidstafels droogte.
In onder meer de ErfgoedDeal en het Deltaprogramma, maar ook via de provinciale steunpunten (waaronder het Gelders Genootschap – red.) zijn er mogelijkheden om dit regionaal op te pakken. Aan de RCE zal ik vragen om dit onderwerp in haar overleggen met provincies en met de steunpunten op te pakken.
Gemeenten
Stimuleer gemeenten groene monumenten mee te nemen in de klimaatstresstesten.
Vanuit de RCE lopen in dit kader al verschillende projecten en worden gemeenten gewezen op de mogelijkheden om specifieke aandacht te geven aan cultuurhistorie, inclusief de groene monumenten, in omgevingsvisies en in omgevingsplannen. Daarnaast zal ik deze problematiek in mijn overleggen met de VNG, de Federatie Grote Monumentengemeenten en de contacten bij provinciale steunpunten (waaronder het Gelders Genootschap – red.) aankaarten.
Het Gelders Genootschap staat uiteraard klaar om haar expertise in te zetten.
Bijlagen
Inspectierapport Aanhoudend droog
Kamerbrief met beleidsreactie
Nieuwsbericht van de Inspectie | Aanhoudend droog