24 april 2020
Tijdens ons bezoek aan Tolkamer en het bureauonderzoek, dat daar op volgde, stuitte ik op een aantal leuke vondsten die ik in een drieluik van blogs met jullie wil delen. In het eerste deel https://www.geldersgenootschap.nl/blogs/tolkamer.aspx werd gesproken over de bijzondere luiken van het negentiende-eeuwse dubbele woonhuis aan de Hoofdstraat en hoe verschillende firma’s hun stempel op dit bijzondere mechaniek drukten. In dit tweede deel van het drieluik deel ik een andere leuke vondst, namelijk de reden waarom het huis gebouwd is!
Waarom een dubbel woonhuis?
Het pand aan de Hoofdstraat in Tolkamer, waar wij een waardestellend onderzoek naar het interieur hebben uitgevoerd, bestaat uit een dubbel herenhuis, een soort twee onder een kap. Het werd in 1886 in opdracht van Willem Frederik d’Harvant gebouwd, naar ontwerp van de architect Gerardus Henri Publiekhuysen. Voor het ontwerp koos hij, zeer typerend voor die tijd, voor een vrij klassieke architectuur met renaissance elementen.
Onduidelijk was waarom er besloten werd tot de bouw van een nieuw huis en waarom ervoor werd gekozen om een dubbel woonhuis te bouwen. De familie woonde immers al generaties lang in Lobith en Willem Frederik was vermogend genoeg om een vrijstaand huis te bekostigen; geldgebrek speelde geen rol.
In de asch gelegd …
Wat al bekend was, is dat het rechter pand als eerste bewoond is geweest door H.H. Christjani, burgemeester van Herwen en Aerdt van 1870 tot 1900. Dit vormde een mooi uitgangspunt om eens wat dieper te graven. Uiteindelijk onthulde een bericht in De Tijd: Godsdienstig en Staatkundig dagblad van 20 maart 1886 de ware toedracht van de bouw. Hier wordt melding gemaakt van een enorme brand, waarbij niet alleen het huis van de burgemeester, maar ook het belendende huis van de heer d’Harvant met verlies van inboedel in vlammen op ging. De d’Harvants en de burgemeester waren dus voor 1886 al buren en hebben waarschijnlijk na de vernietigende brand de handen ineen geslagen voor de bouw van een nieuwe woonstede. Het resultaat mocht er zijn! Het werd een statig huis met een interieur dat bijvoorbeeld in het grootstedelijke Amsterdam niet had misstaan.
Leuk om te delen
Dergelijke vondsten geven een meer veelzijdig beeld van het woonhuis. Het creëert een context en de mensen die er hebben gewoond, worden meer dan enkel wat namen op papier. Daarbij is dit soort informatie, erg leuk om met de bewoners te delen! Het huis krijgt een identiteit.
Binnenkort verschijnt het laatste deel van het drieluik. Dan ga ik verder in op het bronnenmateriaal dat heeft bijgedragen aan onze aanbevelingen die de eigenaren van het pand in Tolkamer helpen bij het in oude luister herstellen van het interieur van hun huis.