Afbeelding: community_garden-SanFrancisco

De urgentie van stadslandbouw

14 december 2017

Door: Engeli Kummeling

De urgentie van stadslandbouw  is duidelijk: door de snel groeiende wereld- en stedelijke bevolking, in combinatie met schaarste aan goede landbouwgrond, en de doelstellingen op het gebied van duurzaamheid, zal in de toekomst voedsel steeds meer lokaal worden geproduceerd. Wat kan de lokale overheid doen?

Steden zullen op een duurzame, circulaire en veerkrachtige  manier moeten groeien. De oude economie zal plaats maken voor een nieuwe, circulaire economie. Hergebruik van (lokale) grondstoffen en beperken van transport is daarvan een wezenlijk onderdeel. De ontwikkeling stadslandbouw, ofwel in veelgebruikte Engelse termen: ‘urban farming’, ‘city farming’ of ‘vertical farming’ is daarom hard nodig.  De overheid heeft hierin een verantwoordelijkheid.
Vanuit die positie heeft een  planoloog of stedenbouwkundige de rol om maatschappelijke problemen en trends te signaleren. Daarnaast om een visie te ontwikkelen door ruimtelijke en programmatische kansen te zien, ofwel om te anticiperen.

Voor stadslandbouw liggen er kansen: in de openbare ruimte, op (platte) daken, in (leegstaande) gebouwen kunnen tuinen worden gemaakt.  Tuinieren in de stad is duurzaam: het voedsel is direct bij de consument, zonder veel transport. Bovendien is het een eenvoudige manier om biologisch voedsel te produceren. Bij binnenteelt kunnen  insecten en onkruid letterlijk buiten de deur worden gehouden en daarmee tevens de chemische bestrijdingsmiddelen, die we liever niet in ons voedsel aantreffen.  In de Verenigde  Staten ligt de ontwikkeling van stadslandbouw door binnenteelt al aardig op koers.
Er is een ware innovatieslag gaande op het gebied van  belichtingstechnologieën. Nederlandse bedrijven haken hier ook op aan. Op de High Tech Campus te Eindhoven wordt speciale LED verlichting ontwikkeld voor de groei van gewassen.
Naast lokale, duurzame voedselproductie, ligt er een educatieve kans met betrekking tot vers en gezond eten. Een stadslandbouw project creëert banen en heeft een positieve (sociale) impuls op de omliggende wijk.  Een prachtig geslaagd Nederlands voorbeeld van zo’n stadslandbouw-project is De Schilde aan de Televisiestraat in Den Haag. Een voormalig fabrieksgebouw van 10.000 m2  is herontwikkeld als ‘verticale boerderij’ . Hier worden groenten en vissen gekweekt. De voedingstoffen die vrijkomen bij viskweek worden hergebruikt voor groenteteelt. Planten zuiveren het water waarin de vis wordt gekweekt. Het is een ecosysteem in zichzelf.  Een ander aansprekend voorbeeld is de drijvende boerderij in de Rotterdamse  haven, die  er volgend jaar gaat komen.
In toekomstige gebiedsontwikkelingen zou ik als stedenbouwkundige graag meer stadslandbouw-projecten zien. Nederland heeft als druk bevolkt land, haar goede  reputatie in de ruimtelijke ordening hoog te houden!