15 juli 2021
In opdracht van de gemeente Rheden ben ik betrokken bij een onderzoek naar de brandveiligheid in historische interieurs. En hoewel maatregelen omtrent brandveiligheid vanzelfsprekend lijken, besefte ik me pas tijdens de gesprekken met experts dat brandveiligheid misschien wel iets te vanzelfsprekend is. Dat we een brand willen voorkomen staat natuurlijk vast. Net als dat we cultuurhistorisch waardevolle objecten willen bewaren voor de toekomst. Maar hoe vaak staan we nou echt stil bij de gevaren die monumenten lopen? En wanneer heeft u voor het laatst een rondje door uw gebouw gelopen en daarbij gelet op brandveiligheid? ,
Spanningsveld tussen brandveiligheid en monumentale waarden
Wanneer er gekeken wordt naar de brandveiligheid binnen monumentale panden is er altijd sprake van een spanningsveld. De brandweer is verantwoordelijk voor de openbare veiligheid en wil dan ook het liefst zo veel mogelijk maatregelen doorvoeren om het risico op brand te beperken. En dat is logisch. Maar dat kan in contrast staan met de belangen van erfgoedprofessionals die cultuurhistorisch waardevolle elementen willen beschermen en bijvoorbeeld niet zomaar een sprinklerinstallatie willen toepassen in een monumentaal interieur. Het is dan ook van belang dat erfgoedprofessionals en brandweer met elkaar in gesprek gaan over de manieren waarop er met een gebouw omgegaan moet worden. Want hoewel de belangen verschillen, het doel is gelijk: iedereen wil er voor zorgen dat een brand niet ontstaat.
Monumentale waarden bekend bij de brandweer
Brandpreventie is een cruciaal onderdeel van brandveiligheid, maar we moeten ook voorbereid zijn als er wel een brand uitbreekt. Momenteel heeft de brandweer vaak geen informatie over de waardevolle elementen in een pand. Alleen als een pand een gebruiksmelding heeft is de brandweer op de hoogte. Hier liggen nog kansen. Want hoewel de prioriteit van de brandweer bij brand altijd ligt bij het redden van mensen, kunnen zij als de waarden bekend zijn mogelijk wel op een andere manier te werk gaan. Als de kennis over waarden bekend is bij de brandweer is dat in het voordeel van beide partijen. Enerzijds kan het erfgoed beter beschermd worden; er kan bijvoorbeeld gekozen worden om een instabiele gevel te stutten in plaats van de gevel om te trekken. Anderzijds is het voor de brandweer goed om te weten waar de vaak brandbare historische materialen zitten. Historische bouwmaterialen, zoals bijvoorbeeld stuc op riet of oude paneeldeuren, zijn nou eenmaal brandbaarder dan het materiaal dat in nieuwbouw wordt toegepast. Kennis hierover is dan ook erg belangrijk voor de brandweer.
Brandbeveiligheid bij herbestemming
Bij herbestemming van een monumentaal pand wordt er wel altijd stilgestaan bij de veiligheidsrisico’s. Op zulke momenten wordt er namelijk grondig naar een gebouw en de functie gekeken en daarbij wordt er nagedacht over brandcompartimenteringen, brandbaar materiaal en blusmogelijkheden. Maar zelfs hierbij blijkt dat er nog veel stappen gezet kunnen worden. De brandweer zou graag eerder in het ontwerpproces meegenomen worden. Dat heeft dan niet alleen een positiever resultaat op de snelheid waarmee een vergunningstraject doorlopen kan worden, maar dat zorgt er ook voor dat een eigenaar achteraf niet tegen onvoorziene kosten van brandveiligheidsmaatregelen aanloopt.
Onderneem actie!
Ook als er geen sprake is van een verbouwing is het belangrijk om regelmatig na te denken over de veiligheid van een gebouw. Hierbij wil ik dan ook oproepen om eens stil te staan bij de brand(on)veiligheid binnen uw gebouw. Zijn de vluchtroutes nog vrij? Is het ontruimingsplan bekend? Is het blusmateriaal recent nog getest en hangt dit binnen handbereik? Is de elektrische bedrading nog veilig? Werken de rook- en koolmonoxidemelders nog? Wordt het elektra op de juiste manier gebruikt? Zijn er geen stekkerdozen op elkaar aangesloten? Worden wasdrogers regelmatig schoongemaakt? Zijn de waardevolle elementen in het gebouw inzichtelijk en is de brandweer bekend met deze elementen? Ik begrijp het, het is een hele lijst om eens over na te denken maar het gaat om cultuurhistorisch erfgoed en om uw eigen veiligheid. Dus sta er eens bij stil!